Jannah Theme License is not validated, Go to the theme options page to validate the license, You need a single license for each domain name.

Contra as inclemencias dos tempos. Camilo Franco

Hai tantos días nos que as cousas ideais parecen estar a dous pasos dun que o raro é non facerse con elas. Non botar man das súas posibilidades ou non utilizalas como referente iconográfico, como sublimación gráfica. Hai días así, atravesados por certezas ficcionais que semellan das outras, marcados por unha claridade que Walter Benjamin non acabou de identificar e que quizais o cubra toda de certezas que unha ollada convencional non transcenda. Quizais todo forma parte do engano da perspectiva que, seguramente, é esa posibilidade de que todos miremos o mesmo pero ninguén vexa nada igual.

Hai días tantos días nos que as cousas ideais parecen estar a dous pasos que o raro é non tocalas. Pero quizais non podamos porque este tamén é un efecto da perspectiva ou porque a transparencia é unha dimensión que, agás os poetas, todo o mundo está disposto a aceptar que nos distancia. Así que vamos conformando un mundo próximo pero remoto, despregado para ser admirado cinematograficamente como se a dimensión do tacto, a terceira, non tivese dereito a existir. É entón, mentres ollamos na distancia o verdor cinguido, cando se apreciamos o golpe no parabrisas e a perspectiva cambia e quedamos advertidos do perigo porque, sen rachar o cristal, xa sabemos que é precisa outra forma de mirar. The dream is over.
En moitos sentidos esta obra de Pepe Galán xoga coas maneiras de mirar alén da súa operatividade inmediata. Parece lóxico que un artista propoña un cambio de foco, que advirta que por debaixo da ollada cotián hai outras posibilidades. É menos habitual que o artista especule coa evidencia de que sempre miramos a través de algo e que ese intermediario inevitable non é material neutro. O xogo non é estético nin sequera por esa apropiación dun material tan sofisticadamente tecnolóxico, tan marcado polo uso. Mesmo tan bastardo desde o punto de vista artístico. Non é estético incluso cando a potencia das cristaleiras penduradas distribúen finos xogos de luz. Non é estético porque para un artista a estética está asumida. É un xogo de mensaxes, de crónicas sobre ese presente continuo que nunca acabamos de abandonar. É tamén un diario de avisos sobre cantas cousas permanecen agachadas entre as normalidades de cada día.

Podería ser un fino combate dialéctico con revoltas estilísticas ou unha estudada revisión de ata que punto, como dicía Barthes, cada cousa require unha ciencia singular que a analice. Desde cada unha destas perspectivas, con cada unha destas interpretacións queda sempre pendurando unha conclusión marcada: o que nos protexe é o que nos condiciona.

Esta é unha circunstancia definitiva porque na obra de Pepe Galán hai de sempre unha vontade de interpretar que non se conforma coas liñas cartesianas do espazo. É unha decisión inqueda de transformación, de aportación ao discurso público, de engadir argumentos alá onde os espectadores quizais só agarden formas. Un xeito de operar que no pasado levou a Galán a deixar a pintura no sentido máis convencional e sairse das paredes.

A mesma vontade de transformación que alimentou o cambio do proceso escultórico cara a manipulación de materiais preexistentes. Un cambio que, entendido con perspectiva secuencial, é o cambio do discursivo polo dialéctico, do monólogo polo diálogo. Un cambio operacional que ben podería ser un xeito máis de cambiar a teoría pola praxe, a contemplación pola intervención. A transformación tamén podería ser entendida como unha combinación de formas que procuran unha perspectiva da comprensión.

De recuperalo todo sumando os feitos máis a súa interpretación. E esta é unha singular maneira de sinalar ao espectador que case non é posible, en Occidente cando menos, disociar os acontecementos das interpretacións que se fan deles. Así que o artista está obrigado a interpretar para participar sen falsa inxenuidade no discurso público. É un xeito de intervención no espazo con vontade de ocupación histórica, outro reclamo para espabilar territorios adormecidos.

Hai un reclamo contra o presente e algunhas das súas urxencias contra o esquezo. É outra forma de dialéctica contracorrente, teimuda e comprometida. A contracorrente porque agora mesmo a dialéctica predominante é a da recuperación e asimilación. Propón a capacidade de encaixe como método de defensa e o revival das linguaxes anteriores para que sexan educadamente adaptadas ao presente. Na obra de Pepe Galán pesa moito máis un concepto lento, consecuente e lóxico: a decantación. Un proceso no que cada cousa ocupa o seu lugar de xeito menos arbitrario que na actualidade, de maneira que a súa interpretación estea menos pervertida polo peso do inmediato. Porque o artista explica con contundencia que o presente ten a transparencia rota.
Hai marcas do tempo que se miran e hainas que se aprecian. O percorrido entre as dúas ben podería ser sensorial e memorístico: outro proceso de decantación que non evita aquelas cousas do irracional pero axuda considerablemente a entender cada problema na súa dimensión máis sensata. A memoria decanta pero non é científica. Por iso a obra de Galán está máis afortalada pola razón que pola memoria. É máis unha obra de acción que de refresco e por isto o artista reta ao espectador a entender, a xogarse a interpretación sen esperar a resposta establecida.

Non estou moi seguro que a memoria funcione en espiral. Nin sequera estou seguro de que funcione de maneira algunha. Pero está aí. Como unha cometa nerviosa. Para Pepe Galán a memoria é un asunto de todos. A memoria somos todos, se vale a frase retomada, e por iso o artista converte os datos en frecuencias e as coloca como columnas (podería dicir miliario, pero sería rebuscado e algo inexacto) porque en realidade son como xogos ópticos cos que ver a realidade que o presente tapa. Periscopios para achegarse a un xeito de volver sobre un pasado que segue vivo incluso na memoria menos emocional.

As figuras pechadas que describe o artista teñen datas e as inscricións non modifican o seu carácter se non que reafirma esa vontade de levar aos espectadores ao territorio da ocupación histórica. È obvio sinalar que non é un campo histórico académico ou profesoral. É o campo que quedou despois da catarse. Tanto que foi, tanto que é. Tamén polo paradoxo de que os colectivos sociais precisan decantar os sucedidos. Deixar pasar o tempo, volver a mirar. Como se o tempo fose unha lente. Quizais un cristal. Ou un parabrisas marcado por un golpe.

Vista con perspectiva a historia nunca é como nola contaron. Parece que está chea de datos e os datos teñen unha contundencia científica que máis que contar a verdade a transforma. A historia é outra ficción, pero é difícil convencer aos seus profesionais de ata que punto é especulativo o seu oficio. Metidos nestas fariñas fanse necesarios eses apuntamentos históricos que permitan ao espectador de agora (e ao do porvir -que palabra-) sumarse a reinterpretar os elementos. A volver sobre eles sen os bosque de datos pero coa precisión do representativo. Hai bosques e bosques. Uns arden e outros plántanse. Hai bosques que parecen contraditorios e son consecuentes. Como as maletas e esa sensación coherente de facer as maletas para quedarse, de preparar a mochila para combater aquí. Que tamén é labor histórico animar cara o paradoxo. A maleta é icónica. Está baleira do obxectos e chea de significados.

Por non ter, Galán conseguiu que non tivera valor de ready made porque entón aparecerían significados que nos levarían a outras estacións. Esta é a maleta do destino. Pero non se consolen pensando que é unha batalla do pasado. Está sendo aquí mesmo. Hai algo imprescindible neste traballo e ata deberiamos chegar á conclusión que, como sucede co ADN, é importante que todas as cousas leven a súa carga semántica.

Pero toda combinación de elementos artísticos está obrigada a conter unha interpretación metafórica. Pode ser que non estea obrigada exactamente e que só sexa un signo dos tempos que buscan en todo plus valías. Que sexa por leis de uso ou por marca de época, o certo é que a condición metafórica foi alimentando os discursos artísticos desde os últimos cento cincuenta anos.Tamén esta condición está presente na obra de Pepe Galán. En máis dun sentido e non sempre no sentido tradicional.

O cristal é unha metáfora líquida. Un signo cargado de semántica. Non sei se máis ou menos, pero un dos grandes signos contemporáneos. Atravesado pola poesía e pola construción. A utilización de un cristal tan industrial, tan marcado, non deixa de ter unha interpretación paradoxal. Dunha banda porque este é un cristal que resiste, que ten vontade de permanecer. Doutra parte porque ten calidade gráfica. Ten ese carácter que se pode relacionar cunha parte da obra de Galán: iconas de trazo breve, algo primitivo, sen intelectualización. Debuxo de cando o debuxo non quería representar nada pero quería expresalo todo. Eses riscos tan aparentemente azarosos sobre a superficie esnaquizada do cristal poderían ser outra forma de surrealismo, ou de realismo fantástico ou de virtuosismo do caos. Son todos porque chamamos azar a todas aquelas cousas das que descoñecemos as cousas e porque hai algo nesas liñas que lembran como debuxa a escuma a superficie do mar. Claro, desculpen a metáfora.

Pepe Galán encontrou entre os desguaces menos poéticos unha outra forma de contar cousas do mar. Que é transparente e duro. Que rompe pero non se dispersa. Que colga contra nós coma un espello sen gañas de entender de realidade convencional. O artista trata estas imaxes sen ánimo lírico e deste xeito a alusión sae menos falsa. A metáfora vólvese símil e comeza o mar a parecer outras moitas cousas menos domesticación ou liña de costa, ou auga para táboas de surf. Porque hai xogo en case todas as cousas que valen a pena e ninguén xoga na guerra. Este é un xogo de ir contando fragmentos de mar porque, se nos deixamos levar pola literatura, contén todas as metáforas posibles. Pero tamén é un xogo de forza, de potencia visual e de capacidade narrativa. Un xogo de dialéctica no que as cousas que a sociedade produce, utiliza e rexeita volven para explicar seguen aquí para protexernos de inclemencias diferentes ás do tempo. Permanecen para explicarnos. Como o mar, máis ou menos.

Camilo Franco. Catálogo, Mayday, 2007. (galego, español) [nggallery id=5]

 

Publicaciones relacionadas

Deja una respuesta

Botón volver arriba